Luc Montagnier sinh năm 1932 tại Chabris thuộc miền Trung nước Pháp. Ông theo học ngành y dược tại Poitiers và Paris trước khi trở thành nghiên cứu viên tại Đại học Khoa học Paris (Faculté des sciences de Paris) ở tuổi 23. Năm 1960 ông bắt đầu nghiên cứu về virus tại Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp (CNRS). Năm 1963 Montagnier tìm ra cơ chế phân chia của ARN tại Carshalton, Anh, ông tiếp tục nghiên cứu về loại virus này tại Viện Curie ở Pháp.

Năm 1982, Willy Rozenbaum, một bác sĩ lâm sàng tại bệnh viện Bichat–Claude Bernard ở Paris, đã đề nghị Montagnier hỗ trợ nghiên cứu nguyên nhân gây ra hội chứng bí ẩn mới, AIDS (được biết đến vào thời điểm đó là "hội chứng suy giảm miễn dịch liên quan đến đồng tính nam" hay GRID, viết tắt của gay-related immune deficiency). Rozenbaum đã đề nghị trong các cuộc họp khoa học rằng nguyên nhân gây bệnh có thể là do retrovirus. Montagnier và các thành viên trong nhóm của ông tại Viện Pasteur, đáng chú ý bao gồm cả Françoir Barré-Sinoussi và Jean-Claude Chermann, đã có nhiều kinh nghiệm với retrovirus. Họ đã kiểm tra các mẫu lấy từ các bệnh nhân AIDS của Rozenbaum và tìm thấy loại virus mà sau này được gọi là HIV trong sinh thiết hạch bạch huyết. Montagnier và các cộng sự đặt tên cho nó là "virus liên quan đến hạch bạch huyết" hay LAV (lymphadenopathy-associated virus), vì không có bằng chứng rằng đó là nguyên nhân gây ra AIDS và đã công bố phát hiện của họ trên tạp chí Science vào ngày 20 tháng 5 năm 1983.[3]

Một nhóm do Robert Gallo của Hoa Kỳ dẫn đầu đã công bố những phát hiện tương tự trong cùng một số của tạp chí Science. Công bố này xác nhận việc phát hiện ra loại virus và đưa ra bằng chứng rằng nó gây ra AIDS. Gallo gọi loại virut này là "Virus T-lymphotropic gây bệnh ở người" (human T-lymphotropic virus type III - HTLV-III) vì nhận thấy sự tương đồng với HTLV-I và HTLV-II trước đây đã được phát hiện trong phòng thí nghiệm của ông.[4] Bởi vì những khám phá gần như cùng thời điểm, cho dù nhóm của Montagnier hay Gallo là người đầu tiên cô lập HIV thì trong nhiều năm là chủ đề tranh chấp gay gắt.